PAMIT (Crita Basa Jawa)

….

Sampun kalih dinten Raden Bei Asisten sumerep Rapingun keringat suntrut pasemonipun, badanipun ketingal sajak lungkrah, nanging dereng purun pitaken sababipun. Sareng tigang dintenipun, wanci jam sekawan sonten, Raden Ayu Asisten badhe nuweni Rapingun dhateng kamaripun, awit wiwit Umar nedha siyang lajeng kemawon terus mapan tiIem, boten kados adat saben, mila kakinten yen piyambakipun sakit.

Padatan yen Rapingun sampun mlebet kamar, boten wonten ingkang purun mlebet. Yen perlu inggih ndadak nggugah rumiyin saking jawi, utawi nothok kori, milo korinipun kamar boten nate dipunkancing.

Kala punika Raden Ayu Asisten Wedana tanpa sabawa, laieng ngengakaken konten, terus mlebet. Nanging dumugi nglebet, kaget, sumerep Rapingun saweg linggih ing patileman, mangku gunung: tanganipun kiwa nyanggi pilinganipun, mripatipun ketingal abrit, saking wedaYmg tuh ingkang sampun radi dangu.

Sumerep Raden Ayu Asisten Wedana mlebet, Rapingun gragapan, gugup anggenipun ngusapi mripat, dipunsarengi gujeng damelan, ingkang raosipun cemplang. Mila Raden Ayu boten nimbangi gumujeng, malah saya migatosaken dhateng Rapingun, amargi gujengipun sampun boten saged ngaling-alingi manahipun.

Sareng sampun sawetawis dangu, Raden Ayu Asisten pitaken dhateng Rapingun kanthi swanten melas asih, “Ana apa, Rap, dene kowe ketaman susah sing semono? Ambok iya kandha apa sing andadekake ribeding atimu, sabisa-bisa aku bakai nulungi.”

“Boten menapa-menapa, Ndara.”

“Ayo mrene, aku pancen diutus ndaramu didhawuhi niliki kowe, amarga wis telung dina iki kowe katon beda karo adat saben. Lah saiki wis terang, ayo, Rap.”

“inggih, Ndara.” .

Raden Ayu Asisten |ajeng medal saking kamar, terus dhateng gadri wingking. Raden Bei Asisten lenggah ing ngriku kaliyan ngunjuk wedang. Sareng Raden Ayu Asisten ketingai lajeng pitaken, “Priye Bu?”

“Bocahe mau lagi nangis ana paturon, bareng aku teka, srikutan olehe ngusapi luhe, banjur ethok-ethok ngguyu, nanging rasane ya cemplang.”

“Wis genah yen lagi susah, apa ora kodhawuhi mrene!”

“La kae bocahe lagi mrene.”

“Kene, Rap, lungguha kene!”

“Inggih, Ndara.” '

“Yem!” Raden Ayu Asisten nimbali rencang estri, ingkang ugi lajeng sowan, ndhodhok wonten ngajengipun ngentosi dhawuh.

“Kae wedange Rap gawanen mrene bae, ora usah didokok ana kamare.”

“inggih, Ndara.”

Let sekedhap rencang estri mbekta baki isi gelas ageng mawi lambaran lan tutup, ingkang sampun wonten wedangipun soklat melek kados adat saben. Rencang estri ndhodhok wonten ngajengipun Rapingun, baki kaulungaken, gelas kapendhet. Raden Ayu Asisten lajeng mundhut dhaharan ingkang saweg kaadhep,| kawadhahan piring alit kasukakaken Rapingun.

Pasemonipun Rapingun ketingal padhang kados adat saben, nanging seraking swanten ngetawisi bilih gorokanipun mentas kangge ngampet wedaling tangis. Abriting mripat sampun boten saged goroh malih, yen mentas ngedalaken luh.

Raden Bei Asisten lajeng pitaken kanthi sareh sarta mratelakaken welasipun, “Rap, kowe iku gawemu melu ngrasakake kabungahan lan kasusahanku. Murih adile aku iya kudu mengkono, iya kudu melu ngrasakakake kabungahan lan kasusahanmu. Mulane aku kepengin banget weruh sing dadi ewuh pakewuhing atimu. Kepengin banget madhangake atimu. Saiki kandha, apa kekuranganmu, bakal tak cukupi sabisaku.”

“O, Ndara, kula tadhah deduka, boten pisan-pisan rumaos kekirangan menapa-menapa sadangunipun kula suwita wonten ngarsa panjenengan. Malah kosok wangsulipun, rumaos kawratan tampi lubering sih kadarman panjenengan sakaliyan makaten ugi saking Ndara Ajeng Tien.”

“O, Rap, bab kuwi tumrap aku isih akeh banget kuciwane, dene saben-saben aku nari kowe, apa kabutuhanmu, tansah kotampik. Upama tak peksa bae, sumelang yen andadekake ora kepenaking atimu, amarga kowe duwe cacad sing gedhe, yaiku ora gampang diganjar.”

"Bab menika Ndara Den Ayu ingkang sampun nguningani terang, sawanci-wanci, manawi kula betah menapa-menapa, boten ajrih nyuwun.”

Raden Ayu Asisten nyambeti, “Ya bener kandhamu, nanging sing 'kosuwun' iku barang sing sepelesepele.”

“Barang ingkang sepele kados dhawuh panjenengan menika, tumrap kula perlu sanget.”

Raden Ayu Asisten nglajengaken pitakenipun “Rap, aku kepengin koprasajani apa kang krasa sajroning atimu ing wektu iki?”

"Nuwun, Ndara, rehing kula sampun boten saged umpetan malih, mila kaparenga ngaturaken saraosing manah kula wonten ngarsa panjenengan sakaliyan.”

“Iya mara kandha, ora usah nganggo ewuh pakewuh.”

“Nuwun. Ndara, saestunipun sampun sawetawis dinten menika kula tansah kengetan dhateng tiyang sepuh kula. Sampun meh sadasa wulan menika kula boten tuwi, mangka anakipun namung setunggai thil kula piyambak.”

“Dadi kowe kuwi ontang-anting kaya Tien?”

“Inggih, Ndara.”

“Saiki lega rasaning atiku, yen mung bab kangen bae rak prakara sepele. Biyen kowe kandha yen aslimu Pacitan, apa wong tuwamu iya isih ana kana?”

“Taksih, Ndara” “Yen ngono, lah ya tilika, nanging iya aja suwe-suwe ana kana.”

"Inggih, namung sawulan.”

“Kok nganti suwe.”

“Inggih, Ndara tiyan kejawi tiyang sepuh, sanak sedherek kula kathah."

“Kejabane kuwi sapa maneh?”

“Boten wonten.”

“Andak ora butuh niliki pasanganmu?”

“Boten, Ndara, kula dereng gadhah manah momong bojo.”

Raden Bei Asusten nyambeti, "Ora, Rap, yen wes duwe pasangan, enggal dadekna bae, nanging iya digawa mrene pisan, aku malah bungah.”

“Boten, dereng saestu.”

“Yen durung, prayoga enggal miling-milinga, yen wes ketemu sing cocog, aku dhewe sing bakal ndhodhog lawange.”

“lnggih, sewu sembah nuwun, Ndara, nanging samangke dereng.”

“Dhuwitmu rak wis akeh, Rap, nanging sapira kurange bakal tak cukupi.”

Raden Ayu Asisten nyambeti, “Dhuwitmu sing ana aku karo belah, banjur blanja patang sasi sangang puluh, dadi rongatus patang puluh.”

“Kok kathah sanget, Ndara, blanja kula."

“Malah pancene durung memper aku mblanja menyang kowe semono kuwi, mulane yen kowe duwe kabutuhan sing perlu, aku bakal nyukupi. Saiki rehne kowe arep tilik wong tuwa, dhuwitmu gawanen, nggonen sangu, yen rumangsa isih kurang tak wuwuhi.”

“Kula namung badhe nyuwun sangu kalih dasa kemawon.”

“Lah kok sethithik temen.”

“Inggih, tiyang namung perlu kangge wragad lampah.”

“Mesthine rak iya nganggo tuku oleh-oleh, kanggo mbebungah wong tuwa sanak sedulur, ngono.”

“Bab menika boten perlu, Ndara, amargi tiyang sepuh kula boten bingah yen kula angsal-angsali,, kamanah andadosaken ribed kula, satemah kula ajeng boten asring tuwi.”

Raden Bei Asisten nyambeti, “Becike sethithik-sethithoke Iya seket.”

“Boten, Ndara, gampil ing wingking manawi kirang, kula nyuwun sarana serat.”

“Malah yen perlu, becike telgram bae ngirimake iya sarana telegram.”

“Makaten inggih prayogi.”

“Mangkatmu koarah kapan?”

“Manawi kepareng benjing enjing.”

“Kok kesusu?”

“Inggih, amargi manah kula sampun boten kenging dipunsemadosi.”

“Prayogane sesuk tata-tata dhisik, karo menyanga Parakan, pamitan Tien, lan maneh kandhanana, yen besuk Setu ora dipethuk kon bali, kon nyewa taksi bae.”

“lnggih.”

“Lan maneh Hel tunggangana dhisik, sesuk arep takenggo pepriksa.”

“lnggih sendika. Kejawi saking karsa panjenengan, kula nyuwun pun Hel kapindhaha nama Tawang kemawon.”

“Tawang………? Iya, aku mathuk banget.”

Raden Ayu Asisten lajeng mlebet ing kamar, boten dangu medal nyepeng buntelan dipuntampekaken dhateng Rapingun.

“lki, Rap jarik rong sawit parang rusak karo rujaksenthe, bathikanku sing dibabarake dhek anu kae. enggonen telesan.”

“Kok kathah sanget, Ndara, ngantos kalih sawit?”

“Ya ben, wis kana gawanen.”

Rapingun lajeng wangsul dhateng kamaripun kaliyan ambekta sinjang kalih sawit. Dene Raden Bei Asisten sakaliyan medal dhateng plataran ngajeng, terus lenggahan wonten ing patamanan. Saweg kemawon lenggah, keleresan wonten tamu priyantun jaler estri sawetawis. Rehning ing patamanan ngriku asri sanget, dhasar ayom tur wekdal punika langitipun ketingal padhang sumilak, para tamu sami gadhah panedha lenggahan ing patamanan kemawon. Raden Bei Asisten sakaliyan nayogyani.

Adat saben yen wonten tamu, ingkang ngladosi Rabingun kaliyan Kreta. Sarehning wekdal samanten Rapingun badhe mbigaraken Tawang, dados kepeksa pun Kreta piyambak.

Boten dangu Rapingun medal saking ngiringan griya sampun numpak pun Tawang. Tawang ketingal gambira, dhasar sampun dangu boten dipuntumpaki, lan malih kados-kados ngestokaken sihipun dhateng Rapingun ingkang badhe kesah.

Kala semanten pacakanipun Rapingun radi ngayang batin. Rasukanipun beskap lurik ing wingking nincing kepara kathah, ngantos sabukipun cindhe ijem ingkang katumpangan apek biudru sinuiam benang sutra ketingal radi wiyar.

Pethikan novel iki kapethik saka: Ngulandara